W ostatnich latach na terenie naszego kraju na popularności zyskują suplementy diety. Na oficjalnej stronie internetowej Głównego Inspektoratu Sanitarnego zamieszczony jest wykaz produktów podlegających ustawowemu zgłoszeniu do Głównego Inspektoratu Sanitarnego, na dzień (01-12-2017 r.) zawiera on 6616 produktów.
Wśród nich znajdziemy, np. witaminy w tabletkach, środki spożywcze wzbogacone oraz środki spożywcze zaspokajające zapotrzebowanie organizmu przy intensywnym wysiłku fizycznym, zwłaszcza sportowców. Każdego dni za sprawą reklam radiowych, telewizyjnych, internetowych jesteśmy zasypywani informacjami dotyczącymi, np. suplementu diety, który ułatwi nam zasypianie, albo dzięki któremu nasze włosy będą zdrowsze i mocniejsze.
Czym tak naprawdę są suplementy?
Zgodnie z definicją wskazaną w ustawie o bezpieczeństwie żywności i żywienia, suplement diety jest to: ,,środek spożywczy, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety, będący skoncentrowanym źródłem witamin lub składników mineralnych lub innych substancji wykazujących efekt odżywczy lub inny fizjologiczny, pojedynczych lub złożonych, wprowadzany do obrotu w formie umożliwiającej dawkowanie, w postaci: kapsułek, tabletek, drażetek i w innych podobnych postaciach, saszetek z proszkiem, ampułek z płynem, butelek z kroplomierzem i w innych podobnych postaciach płynów i proszków przeznaczonych do spożywania w małych, odmierzonych ilościach jednostkowych, z wyłączeniem produktów posiadających właściwości produktu leczniczego w rozumieniu przepisów prawa farmaceutycznego.”
Art.. 27 ust. 1 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia stanowi, iż w swoim składzie suplementy zawierać mogą zarówno witaminy jak i składniki mineralne naturalnie występujące w żywności i są spożywanego jako jej części, oraz inne substancje wykazujące efekt odżywczy lub inny efekt fizjologiczny.
Co istotne reklamy, prezentacje, oznakowanie suplementów diety nie mogą zawierać informacji, które sugerowałyby, iż produkty te posiadają właściwości zapobiegania chorobom, leczące choroby. Co więcej producenci suplementów nie mogą powoływać się na takie właściwości.
Jaka jest różnica między suplementem diety a produktem leczniczym?
Nad zagadnieniem tym pochylił się Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie, który w wyroku z dnia 1 września 2015 r., sygn. akt II OSK 14/14 wskazał: ,, Różnica pomiędzy suplementem diety, a produktem leczniczym polega na tym, że suplement diety jest jedynie środkiem spożywczym uzupełniający normalną dietę zdrowego człowieka będący skoncentrowanym źródłem witamin lub składników mineralnych lub innych substancji wykazujących efekt odżywczy lub inny fizjologiczny, zaś produkt leczniczy nakierowany jest na przywrócenie, poprawienie czy modyfikację fizjologicznych funkcji organizmu. Jeżeli produktowi przypisuje się właściwości zapobiegania lub leczenia chorób to nie jest on suplementem diety, lecz produktem leczniczym.”
Przykładowe orzecznictwo dotyczące niniejszej tematyki:
,,Istotne jest więc, że prezentacja i reklama suplementu diety nie może zawierać informacji o jego właściwościach leczniczych lub odwoływać się do takich właściwości, natomiast powinna podawać konsumentom rzetelną informację, zawierającą niezbędne dane wynikające z funkcji i przeznaczenia produktu, mając na uwadze również to, że suplementy diety są przeznaczone dla osób zdrowych i mają na celu utrzymać bądź zachować podstawowe funkcje fizjologiczne organizmu, a nie zapobiegać chorobom bądź też ich leczyć. Zaś w celu przywrócenia bądź odzyskania właściwego stanu zdrowia stosuje się produkty lecznicze. W orzecznictwie sądów krajowych i Trybunału Sprawiedliwości jednoznacznie przyjmuje się, że środek spożywczy nie może posiadać właściwości produktu leczniczego oraz nie przywraca, nie odbudowuje, ani też nie modyfikuje funkcji fizjologicznych organizmu (por. wyrok WSA w Warszawie z dnia 19 lutego 2009 r., sygn. akt VII SA/Wa 1902/2008, wyrok WSA w Warszawie z dnia 22 października 2015 r., sygn. akt VII SA/Wa 272/15, oba publ. cbosa, wyrok TS z dnia 21 marca 1991 r. w sprawie C-369/8 Jean-Marie Delattre, publ. ECR 1991, s.1-01487, pkt 40.”
Sugerowaniem właściwości leczniczych może być, np. pojawienie się w reklamie aktora przebranego za lekarza, pojawienie się informacji na opakowaniu, że suplement ,,wzmacnia odporność”.
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumenta wydał decyzję, w której nałożył na producenta AflofarmFarmacja Polska karę w wysokości prawie 26 mln zł. Jest to efektem wszczęcia postępowania przeciwko wyżej wymienionym producentom. Związane było to z reklamą suplementu na zatoki zarówno dla dzieci jak i dorosłych. W opinii Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów poprzez przedstawioną w niej fabułę, która sugerować mogła, iż osoba występująca w reklamie jest lekarzem odbiorcy mogli sądzić, że jest to produkt o właściwościach leczniczych. Ponadto pojawiły się w niej hasła, np. ,,oczyszcza zatoki”, ,,podnosi odporność”.
TNS na polecenie UOKiK zweryfikował wśród widzów w jaki sposób odebrali oni skontrolowane reklamy. Wyniki przedstawione przez TNS zgadzają się z oceną UOKiK, większość badanych sądziła, iż reklamowane produkty posiadają właściwości lecznicze i efektywnie eliminują kłopoty z zatokami.
Jak wynika z wcześniejszych rozważań reklamowanie suplementów w taki sposób jest niedozwolone.
Zdaniem Prezesa UOKiK: ,,ponieważ konsumenci nie potrafią odróżnić suplementu diety od leku, reklama musi rzetelnie informować o właściwościach produktu.”
Oprócz kary w wysokości prawie 26 mln zł producent Aflofarm Farmacja Polska, został zobowiązany przez UOKiK do opublikowania na koszt własny oświadczeń, o tym że reklama wprowadzała w błąd.
Odbiorcy powinni pamiętać, że bez względu na co przedstawiane jest w reklamach suplementy diety nie leczą i nie zapobiegają chorobą. Zgodnie z ustawową definicją suplement diety jest środkiem spożywczym. Ważne jest również by producenci nie wprowadzali klientów w błąd przez oznakowanie, prezentowanie oraz reklamowanie suplementów, które sugerowałoby, iż suplement mógłby zastąpić zbilansowaną i zróżnicowaną dietę. Warto byłoby przed rozpoczęciem stosowania suplementów skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą czy suplementacja jest potrzebna.
