Zakaz prowadzenia pojazdów jest jednym ze środków karnych. Środki karne mogą być orzekane: obok kary, w wypadku odstąpienia od wymierzenia kary, jako środek zabezpieczający, tytułem środka probacyjnego, w charakterze środa wychowawczego (np. zakaz prowadzenia pojazdów). Jest orzekany, gdy spełnione zostaną dwie przesłanki: skazany był osobą uczestniczącą w ruchu oraz popełnił przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji.
Zakaz ten jest orzekany fakultatywnie lub obowiązkowo. W sytuacji, gdy sprawca znajdował się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, bądź zbiegł z miejsca wypadku, wówczas sąd obligatoryjnie orzeka zakaz prowadzenia pojazdów.
W art. 42 kodeksu karnego nie określono rodzajów pojazdów jakie mogą być objęte zakazem. W związku z czym sąd może orzec zakaz prowadzenia wszystkich pojazdów mechanicznych bądź, tylko, np. pojazdów samochodowych.
Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 26 lutego 2014 r., sygn. akt I KZP 29/13 orzekł, iż: ,,Sąd orzeka o zakazie prowadzenia pojazdów, określając jednocześnie jakiego rodzaju pojazdów zakaz dotyczy i dopiero to orzeczenie sądu stanowi podstawę do cofnięcia przez właściwy organ administracji uprawnień do ich prowadzenia w orzeczonym zakresie. Organ ten nie może przy tym rozszerzyć ani zawęzić orzeczonego przez sąd zakazu.”
Sąd orzekając zakaz prowadzenia pojazdów w wyroku określa czas, w jakim będzie on obowiązywał.
W kodeksie karnym, w art. 42 § 2, §3 określono kiedy sąd obligatoryjnie orzeka dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów w razie popełnienia przestępstwa prowadzenia pojazdu mechanicznego w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów; przestępstwa sprowadzenia katastrofy w komunikacji, jeżeli sprawca był w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia. Sąd obowiązany jest również do orzeczenia dożywotniego zakazu prowadzenia pojazdów w razie ponownego skazania na jazdę w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego.
Sąd orzekając o zakazie prowadzenia pojazdów nakłada na skazanego obowiązek zwrotu dokumentu, który uprawnia go do prowadzenia pojazdu. Okres na jaki orzeczony został zakaz prowadzenia pojazdów biegnie od momentu zwrotu dokumentu prawa jazdy do starostwa powiatowego.
Gdyby w wyroku sąd nie nałożył na skazanego obowiązku zwrotu prawa jazdy, to okres obowiązywania zakazu biegnie od chwili uprawomocnienia się wyroku. Stanowi o tym Sąd Najwyższy, który w wyroku z dnia 20 czerwca 2013 r., sygn. akt I KZP 4/13 orzekł, iż: ,,jeżeli sąd z obrazą art. 43 § 3 kodeksu karnego nie zobowiązał skazanego do zwrotu dokumentu uprawniającego do prowadzenia pojazdów, to bieg okresu, na który orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów, rozpoczyna się z dniem uprawomocnienia się wyroku skazującego.”
Od kiedy liczy się termin biegu zakazu prowadzenia pojazdów w sytuacji zgubienia prawa jazdy i niemożności jego zwrotu do starostwa powiatowego?
Na to pytanie odpowiedzi udzieliła Pani Mariola Bojko, która jest dyrektorem Wydziału Komunikacji w Starostwie Powiatowym, w Nakle nad Notecią.
Termin biegu zakazu prowadzenia pojazdów liczy się od daty złożenia oświadczenia o zgubieniu dokumentu, pod rygorem odpowiedzialności karnej.
Dyrektor Wydziału Komunikacji wyjaśniła również, że wyrok sądowy, którym orzekany jest zakaz prowadzenia pojazdów wpływa do starosty.
Czy każda osoba, która ma orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów musi zdawać od początku kurs prawa jazdy?
W ustawie o kierujących pojazdami, w art. 49 § 1 określono kiedy podlega się sprawdzeniu kwalifikacji w formie egzaminu państwowego. Osoby, które ubiegają się o zwrot zatrzymanego prawa jazdy lub pozwolenia na kierowanie tramwajem, którego były pozbawione na okres przekraczający rok.
Zatem jak wynika z powyższego osoby, którym zatrzymano prawo jazdy na okres nieprzekraczający roku nie muszą podchodzić ponownie do egzaminu sprawdzającego kwalifikacje.
