Od 1 października 2017 r. wiek emerytalny dla kobiet wynosi 60 lat, natomiast dla mężczyzn 65 lat. To czy dana osoba po ukończeniu powyższego wieku będzie chciała przejść na emeryturę będzie zależało tylko od niej.
Kiedy powstaje prawo do emerytury?
Art. 100 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stanowi, iż prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa, z zastrzeżeniem, że jeśli ubezpieczony pobiera zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne lub wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wypłacane na podstawie przepisów Kodeksu pracy, prawo do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy lub renty szkoleniowej powstaje z dniem zaprzestania pobierania tego zasiłku, świadczenia lub wynagrodzenia.
Aby ubiegać się o przyznanie emerytury należy złożyć wniosek do ZUS oraz dołączyć świadectwo pracy, które potwierdzi, że stosunek pracy został rozwiązany. Oprócz tego niezbędne są również:
-
wniosek ERP-6 – informacja o okresach składkowych i nieskładkowych,
-
dokumenty, które potwierdzają okresy uwzględniane przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz przy -obliczaniu wysokości tych świadczeń
-
dokumenty, które potwierdzają osiągane wynagrodzenie przed 1 stycznia 1999 r.
-
dokumenty, które potwierdzają okresy wykonywania pracy w szczególnych warunkach
Jak zwrócono uwagę wcześniej do wniosku o emeryturę należy dołączyć świadectwo pracy, potwierdzające rozwiązanie stosunku pracy. Kiedy powinno nastąpić rozwiązanie stosunku pracy?
Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 24 stycznia 2013 r., sygn. akt III AUa 1110/12 zważył, iż ,,zrealizowanie przesłanki rozwiązania stosunku pracy powinno nastąpić raz przed złożeniem wniosku o przyznanie emerytury i jeśli połączone zostanie ze spełnieniem pozostałych warunków, świadczyć będzie o nabyciu prawa do tego świadczenia. Rozwiązanie stosunku pracy po złożeniu wniosku, a przed wydaniem decyzji, także nie stanowi przeszkody do wydania decyzji pozytywnej dla ubezpieczonego, skutkuje tylko "przesunięciem" daty przyznania prawa. Jednorazowość rozwiązania stosunku pracy jest wystarczająca do nabycia prawa do emerytury.”
Do wniosku emerytalnego dołączyć należy również informację o okresach składkowych i nieskładkowych. Czym zatem one są?
Zgodnie z art. 6 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych okresami składkowymi są okresy, m.in. ubezpieczenia; opłacania składek na ubezpieczenia społeczne opłacania składek na ubezpieczenie społeczne w wysokości określonej w przepisach o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych, w przepisach wymienionych w art. 195 pkt 1-4 i 8, w przepisach o adwokaturze, w przepisach o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu oraz w przepisach o pomocy społecznej; czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim lub okresy jej równorzędne albo okresy zastępczych form tej służby; pełnionej w Polsce służby, np. w Policji (Milicji Obywatelskiej), Służbie Więziennej w Państwowej Straży Pożarnej; pobierania zasiłku macierzyńskiego; wykonywania na obszarze Polski pracy nakładczej.
Natomiast okresami nieskładkowymi zgodnie z art.7 rzeczonej ustawy są okresy, np.: pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wypłaconego na podstawie przepisów Kodeksu pracy, zasiłków z ubezpieczenia społecznego: chorobowego lub opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego, nauki w szkole wyższej na jednym kierunku, pod warunkiem ukończenia tej nauki, w wymiarze określonym w programie studiów; pobierania renty chorobowej po ustaniu zatrudnienia w wymiarze czasu pracy nie niższym niż połowa obowiązującego w danym zawodzie lub po ustaniu obowiązku ubezpieczenia społecznego z innego tytułu.
Dokumentami, które potwierdzają okresy uwzględniane przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz przy obliczaniu wysokości tych świadczeń są, np. zaświadczenia od pracodawców, świadectwa pracy lub legitymacja ubezpieczeniowa z wpisami o zatrudnieniu. Dokumentem, który potwierdza wykonywanie pracy w szczególnych warunkach jest zaświadczenie wystawiane przez pracodawcę.
Co zrobić w przypadku, gdy świadectwa pracy nie uwzględnia pracy wykonywanej w szczególnych warunkach, lub gdy pracodawca nie chce wystawić zaświadczenia o pracy w takich warunkach?
Czy można w takiej sytuacji skorzystać z zeznań świadka?
Ostatnio w jednym z oddziałów Kancelarii pojawił się Klient, któremu ZUS nie zaliczył okresu pracy w szczególnych warunkach, bowiem ze świadectw pracy wynikało, iż praca przez niego wykonywana nie była pracą w szczególnych warunkach.
W sytuacji odmowy przyznania prawa do świadczenia emerytalnego Klient ma prawo dochodzić swoich praw przed sądem - w postępowaniu odwoławczym. Musi jednak wskazać dowody, które potwierdzałyby fakt wykonywania przez niego pracy w szczególnych warunkach. Mogą nimi być, np. zeznania świadków.
Czy zeznania świadków wystarczą do przyznania prawa emerytalnego?
Zgodnie z art.227 k.p.c. przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie. W postępowaniu cywilnym dowodem mogą być: dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych, oględziny, przesłuchanie stron oraz inne środki dowodowe.
Jak wynika z powyższego dowód z zeznań świadka może zostać dopuszczony.
Zeznania świadków w powyższej sprawie mogą mieć istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.
Sąd Okręgowy w Tarnowie w wyroku z dnia 16 października 2013 r. sygn. akt IV U 237/13 zważył, iż: ,,w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być jednak dowodzone wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego”.
Z zaświadczeń przedstawionych przez pracodawcę wynika, że osoba ubiegająca się o emeryturę z tytułu pracy w szczególnych warunkach takiej pracy nie wykonywała, bo akta osobowe stanowią, że pracą tą była praca tokarza, która nie jest zaliczana do prac wykonywanych w szczególnych warunkach. Jednak jak wynika ze słów Klienta pracował on na stanowisku szlifierza, co ustawa zalicza do prac wykonywanych w szczególnych warunkach. Jego słowa potwierdzają zeznania współpracowników.
Co zrobić w takiej sytuacji?
Jak wynika z orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2014 r. sygn. akt II UK 396/13: ,,dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Ponadto praca w szczególnych warunkach w rozumieniu § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów prac wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia."
Wartym podkreślenia jest, iż zdaniem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku, który w wyroku z dnia 5 marca 2014 r., sygn. akt III AUa 1272/13: ,,świadectwo pracy jako dowód z dokumentu prywatnego nie ma silniejszej mocy dowodowej, niż dowód z zeznań świadków lub z przesłuchania stron”.
Wnioski, który nasuwają się przy analizie dowodu w postaci zeznań świadków w sprawach o ustalenie, czy dana osoba wykonywała obowiązki zawodowe inne, niż te wprost i – być może z winy pracodawcy – błędnie wpisane w świadectwie pracy są jednoznaczne i można byłoby podsumować jednym zdaniem wartym zapamiętania: jeśli dopuszczamy dowód w postaci zeznań świadków, a zależy nam na udowodnieniu charakteru naszej pracy, musimy mieć całkowitą pewność, że świadkowie ci podadzą w sądzie wszelkie szczegóły, które pozwolą na ustalenie charakteru pracy odwołującego się pracownika jako pracy stale, codziennie i nieprzerwanie wykonywanej w szczególnych warunkach i to przy jednoczesnym określeniu przez tych świadków czasookresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach (chodzi tu o określenie ram czasowych zatrudnienia). Jeśli zeznania świadków będą temu zaprzeczać, bądź tez świadkowie w ogóle nie będą pamiętać szczegółów zatrudnienia odwołującego, nie będą pamiętać lat pracy odwołującego w szczególnych warunkach, a jedynym ich wspomnieniem sprzed lat będzie to, że odwołujący prawdopodobnie pracował w warunkach uciążliwych, to dowód ten może nie wystarczyć do ustalenia zasadności przyznania emerytury.
