Piecza zastępcza jest ustanawiana w przypadku niemożności zapewnienia dziecku opieki i wychowania przez rodziców. Dziecko jest umieszczane w pieczy zastępczej na mocy orzeczenia sądu.
Rola pieczy zastępczej według ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej jest praca z rodziną, która umożliwi powrót dziecka do rodziny, a gdyby nie było to możliwe to dążenie do przysposobienia dziecka, a gdyby taka możliwość nie istniała to zapewnienie dziecku opieki i wychowania w środowisku zastępczym.
Kolejną rolą jest przygotowanie dziecka do godnego, samodzielnego i odpowiedzialnego życia, pokonywania trudności życiowych zgodnie z zasadami etyki, nawiązywania i podtrzymywania bliskich, osobistych i społecznie akceptowanych kontaktów z rodziną i rówieśnikami, w celu łagodzenia skutków doświadczania straty i separacji oraz zdobywania umiejętności społecznych.
Ustawa wskazuje również zaspokojenie potrzeb emocjonalnych dzieci, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb bytowych, zdrowotnych, edukacyjnych i kulturalno- rekreacyjnych.
Kto może zostać rodziną zastępczą?
Rodzinę zastępczą mogą tworzyć zarówno małżonkowie jak i osoba, która w związku małżeńskim nie pozostaje. Przed osobą, którą chce stworzyć rodzinę zastępczą postawiono szereg wymagań jakie powinna ona spełniać. Jak wynika z art. 42 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej pełnienie funkcji rodziny zastępczej może być powierzone osobom, które:
-
dają rękojmie należytego sprawowania pieczy zastępczej;
-
nie są i nie były pozbawione władzy rodzicielskiej, oraz władza rodzicielska nie jest im ograniczona ani zawieszona;
-
wypełniają obowiązek alimentacyjny- w przypadku gdy taki obowiązek w stosunku do nich wynika z tytułu egzekucyjnego;
-
nie są ograniczone w zdolności do czynności prawnych;
-
są zdolne do sprawowania właściwej opieki nad dzieckiem;
-
przebywają na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej;
-
zapewniają odpowiednie warunki bytowe i mieszkaniowe umożliwiające dziecku zaspokajanie jego indywidualnych potrzeb, w tym: rozwoju emocjonalnego, fizycznego i społecznego; właściwej edukacji i rozwoju zainteresowań; wypoczynku i organizacji czasu wolnego.
Czy zatem dziecko, które przebywa w rodzinie zastępczej ma prawo do zachowku po jednym ze zmarłych rodziców zastępczych?
Zachowek jest uprawnieniem, które przysługuje spadkobiercom ustawowym.
Jeżeli spadkodawca nie pozostawił testamentu lub żadna z osób, które powołane zostały do spadku nie chce lub nie może być spadkobiercą, zachodzi wówczas dziedziczenie ustawowe.
W pierwszej kolejności do kręgu spadkobierców ustawowych należą dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek.
Powołanymi do spadku w sytuacji, gdy spadkodawca nie miał dzieci są jego małżonek oraz rodzice.
Gdyby spadkodawca nie miał dzieci ani małżonka wówczas cały spadek przypada jego rodzicom.
W sytuacji gdyby któryś z rodziców spadkodawcy nie żył, udział spadkowy, który by mu przypadał, przechodzi na rodzeństwo spadkodawcy.
Gdyby któreś z rodzeństwa nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy jaki by mu przypadł przechodzi na jego dzieci.
Jak wynika z powyższego do kręgu spadkobierców ustawowych zaliczyć należy: zstępnych i małżonka oraz rodziców, rodzeństwo i zstępnych rodzeństwa.
Prawo do zachowku przysługuje zstępnym (dzieciom), małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy.
Uprawnionymi do zachowku są tylko te osoby, które dziedziczyłby z ustawy po spadkodawcy.
Zatem dziecku przebywającemu w rodzinie zastępczej nie przysługuje prawo do zachowku. Z chwilą ustanowienia pieczy zastępczej nie powstają żadne uprawnienia, które pozwalałyby na dziedziczenie po osobie, która pełniła funkcję rodzica zastępczego.
