Według katalogu kar wskazanego w kodeksie karnym, w art. 32, karami są:
1. grzywna,
2. ograniczenie wolności,
3. pozbawienie wolności,
4. 25 lat pozbawienia wolności,
5. dożywotnie pozbawienie wolności.
W przypadku orzeczenia kary grzywny sąd w określonych przypadkach może zobowiązać skazanego do spełnienia świadczenia pieniężnego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym a także Pomocy Postpenitencjarnej. Świadczenie pieniężne jest jednym ze środków karnych.
Zgodnie z art. 47 kodeksu karnego nawiązkę na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej orzeka się tylko w przypadku za umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu. Warto zwrócić uwagę, że nie muszą być to wyłącznie przestępstwa określone w XIX rozdziale kodeksu karnego, bowiem ustawa nie odwołuje się wprost do tego rozdziału, konkretyzuje natomiast przedmiot ochrony.
Kolejną przesłanką do orzeczenia nawiązki na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej jest inne przestępstwo umyślne, którego skutkiem jest śmierć człowieka, ciężki uszczerbek na zdrowiu, naruszenie narządu ciała lub rozstrój zdrowia.
Trzecią przesłanką jest orzeczenie nawiązki jest skazanie sprawcy za przestępstwo: katastrofy w komunikacji, sprowadzenie bezpośredniego niebezpieczeństwa katastrofy, spowodowanie wypadku w komunikacji, wypadek komunikacyjny, jeżeli sprawca był w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia.
W omawianych powyżej przypadkach nawiązka orzekana jest fakultatywnie, orzeczenie jej uzależnione jest od uznania sądu.
W kwestii tej wypowiedział się Sąd Apelacyjny w Katowicach, który w wyroku z dnia 12 lipca 2007 r., sygn. akt II AKa 201/07 orzekł, iż: ,,Nawiązka z art. 47 § 1 k.k. jest środkiem karnym orzekanym przez sąd z urzędu i ma zawsze charakter fakultatywny, a więc orzeczenie jej jest uzależnione od uznania sądu. Z tego względu to sąd, decydując o jej orzekaniu, szczególnie tam, gdzie orzekana ma być kumulatywnie z karą pozbawienia wolności, musi rozpatrzyć zasadność jej orzeczenia, a nie sugerować się mechanicznym przypisaniem nawiązki do sankcji za określone w § 1 art. 47 k.k. przestępstwo. Orzeczenie nawiązki znacznie wzmaga represyjny charakter kary i dlatego winna być orzeczona tylko wtedy, gdy sąd uzna, że orzeczenie jej spełni wszystkie cele kary.”
a także Sąd Apelacyjny w Krakowie, który w wyroku z dnia 14 czerwca 2006 r., sygn. akt II AKa 85/06 zważył, iż: ,,Nie jest uzasadnione żądanie oskarżyciela, by zasądzić od oskarżonego nawiązkę. Mniejsza, że nawiązka z art. 47 § 1 k.k. nie jest obligatoryjna, zatem sąd okręgowy nie musiał jej orzekać. Przede wszystkim byłaby ona niecelowa, skoro oskarżony nie ma środków, by nawiązkę zapłacić, a egzekwowanie jej byłoby bezskuteczne, gdy ma on do odbycia długoletnie pozbawienie wolności.”
W przypadku orzeczenia kary grzywny uprawomocnienie się wyroku, na podstawie którego sąd orzekł wobec skazanego karę grzywny skutkuje bezzwłocznym wykonaniem obowiązku. Jednorazowe wykonanie orzeczonej płatności dla skazanego może być uciążliwe, dlatego też w kodeks karny wykonawczy daje możliwość odroczenia wykonania kary grzywny, a także rozłożenie jej na raty.
Jak wynika z art. 49 kodeksu karnego wykonawczego: ,,jeżeli natychmiastowe wykonanie grzywny pociągnęłoby dla skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki sąd może rozłożyć grzywnę na raty, na czas nieprzekraczający 1 roku, licząc od dnia wydania pierwszego postanowienia w tym zakresie.
W wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie, a zwłaszcza wówczas, gdy wysokość grzywny jest znaczna można rozłożyć grzywnę na raty na okres 3 lat.
Skazany chcąc rozłożyć karę grzywny powinien złożyć wniosek o rozłożenie świadczenia pieniężnego na raty. We wniosku konieczne jest wskazanie okoliczności, które przekonałyby sąd do uwzględnienia wniosku, może to być, np. sytuacja majątkowa skazanego, znacząca uciążliwość kary grzywny dla rodziny skazanego, finansowanie leczenia.
W art. 51 kodeksu karnego wykonawczego uregulowano możliwość całkowitego lub częściowego umorzenia grzywny. Jak wynika z treści rzeczonego artykułu: ,,jeżeli skazany, z przyczyn od niego niezależnych, nie uiścił grzywny, a wykonanie tej kary w innej drodze okazało się niemożliwe lub niecelowe, sąd może w szczególnie uzasadnionych wypadkach, grzywnę umorzyć, w części; zaś wyjątkowo- również w całości; nie zarządza się egzekucji, jeżeli z okoliczności sprawy wynika, że byłaby ona bezskuteczna.
W powyższym przypadku skazany jest obowiązany do złożenia wniosku i jego uzasadnienia. Okolicznością uzasadniającą umorzenie grzywny będzie, np. utrata majątku w wyniku huraganu.