W dzisiejszych czasach powszechnym zjawiskiem jest publikowanie zdjęć na portalach społecznościowych. Na udostępnianych treściach oprócz osoby, która je umieściła bardzo często znajdują się osoby jej najbliższe. Czy może udostępniać wizerunek innych osób, bez ich zgody?
Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych w art. 81 reguluje kwestie zezwolenia na rozpowszechnianie wizerunku.
Generalną zasadą jest, że do rozpowszechnienia wizerunku konieczne jest zezwolenie osoby na nim przedstawionej.
Jak wskazuje wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 19 grudnia 2002 r., sygn. akt I ACa 957/01: ,,Przepisy art. 81 i 83 prawa autorskiego chronią wyłączną kompetencję osoby portretowanej do decydowania o rozpowszechnianiu jej wizerunku. Dobrem chronionym jest autonomia każdej osoby w zakresie swobodnego rozstrzygania, czy i w jakich okolicznościach jej wizerunek może być rozpowszechniony.”
W tym samym wyroku: ,,Osoba przedstawiona na zdjęciu fotograficznym (lub innym materialnym nośniku jej wizerunku) może dowolnie ograniczyć zakres zezwolenia na jego rozpowszechnianie: zezwolić na publikację tylko w oznaczonym czasopiśmie i/lub tylko w związku z oznaczonymi okolicznościami (np. w związku z określonym tekstem artykułu prasowego), wyznaczyć granice czasowe publikacji itp.”
Ustawa wskazuje wyjątki, w których zezwolenie nie jest wymagane. Są to następujące sytuacje:
- osoba, której wizerunek ma zostać rozpowszechniony otrzymała wynagrodzenie za pozowanie,
rozpowszechniony ma zostać wizerunek osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, zwłaszcza politycznych, społecznych, zawodowych,
- rozpowszechnienie wizerunku dotyczyć ma osoby, która stanowi jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenia, krajobraz, publiczna impreza.
Przykładowe orzecznictwo sądów związane z kwestią rozpowszechniania wizerunku:
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 lutego 2003 r., sygn. akt IV CKN 1819/00: ,,Naruszenie prawa do wizerunku osoby fizycznej (art. 23 k.c.) następowałoby wówczas, gdyby opublikowana w prasie bez zgody tej osoby fotografia wykonana była w sposób umożliwiający identyfikację tej osoby.”
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 1 stycznia 2009 r., sygn. akt I ACa 22/09: ,,Tylko zgoda upoważnia do wykorzystania - publikowania - wizerunku osoby prywatnej. I to tylko w określonym zakresie, a nie dla innych celów, choćby nawet społecznie ważnych.’
Wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 30 stycznia 2014 r., sygn. akt I ACa 1452/13: ,,Dla zastosowania art. 81 ust. 2 pkt 2 u.p.a.p.p. rozstrzygające znaczenie ma ustalenie w strukturze przedstawienia relacji między wizerunkiem osoby domagającej się ochrony a pozostałymi elementami jego treści. Co za tym idzie rozpowszechnianie wizerunku nie wymaga zezwolenia, jeśli stanowi on jedynie element akcydentalny lub akcesoryjny przedstawionej całości, tzn. w razie usunięcia wizerunku nie zmieniłby się przedmiot i charakter przedstawienia.”
Wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 28 lutego 2017 r., sygn. akt I ACa 2383/15: ,,Nie wymaga się zezwolenia na rozpowszechnianie wizerunku osoby, jeśli stanowi ona jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza, a wyliczenie to ma charakter przykładowy. Dla zastosowania art. 81 ust. 2 pkt 2 u.p.a.p.p. rozstrzygające znaczenie ma zatem ustalenie w strukturze przedstawienia relacji między wizerunkiem osoby a pozostałymi elementami jego treści. Jeśli wizerunek osoby stanowi wyłącznie element akcydentalny lub akcesoryjny przedstawienia, czyli, że w razie jego usunięcia nie zmieniłby się przedmiot i charakter przedstawienia, to rozpowszechnianie nie wymaga zezwolenia.”
Wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 7 maja 2014 r., sygn. akt I ACa 1686/13: ,,Zgoda na wykorzystanie wizerunku może być udzielona w dowolnej formie, ale musi być także niewątpliwa. Oznacza to, że osoba jej udzielająca musi mieć pełną świadomość nie tylko formy przedstawienia jej wizerunku, ale także miejsca i czasu publikacji, zestawienia z innymi wizerunkami i towarzyszącego komentarza. Zakres udzielonej zgody na wykorzystanie wizerunku powinien być w razie sporu interpretowany w sposób restryktywny. Brak jest także podstaw do przyjęcia, że zgoda na rozpowszechnianie wizerunku oznacza zgodę na naruszenie innych dóbr osobistych.”
