Zagadnienia związane z umową dożywocia uregulowane są w kodeksie cywilnym, jest to zatem umowa cywilnoprawna. Należy ona do umów dwustronnie zobowiązujących, wzajemnych i odpłatnych.
Stronami tejże umowy są nabywca nieruchomości i jej zbywca.
Na mocy umowy dożywocia na nabywcę nieruchomości zostaje przeniesiona jej własność w zamian za dożywotnie utrzymanie zbywcy.
Zgodnie z zasadą swobody umów zagwarantowaną w art. 3531 kodeksu cywilnego w umowie strony określają treść i zakres świadczeń, które będą należne dożywotnikowi.
Nabywca w przypadku braku odmiennej umowy powinien przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.
Stosunek dożywocia powstaje w drodze umowy. Może nastąpić jedynie na rzecz osoby fizycznej. Nabywcą natomiast może być zarówno osoba fizyczna jak i osoba prawna oraz jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, o ile posiada zdolność prawną. Dożywocie może być ustanowione na zbywcę nieruchomości i osoby mu bliskie (małżonek, krewny, powinowaty), a także osoby spoza wyżej wymienionego kręgu, jeśli łączą je ze zbywcą bliskie stosunki, np. konkubent.
Umowa dożywocia wymaga formy aktu notarialnego. Niezachowanie takiej formy będzie powodowało jej nieważność.
Prawo wynikające z umowy dożywocia jest prawem niezbywalnym. Wygasa najpóźniej z chwilą śmierci osoby uprawnionej, o ile nie została wcześniej rozwiązana lub dożywotnik (tj. zbywca nieruchomości) zrzekł się świadczeń określonych w umowie dożywocia w całości. Zrzeczenie się dożywocia musi zostać dokonane w formie aktu notarialnego.
Czy można przepisać dożywociem część nieruchomości?
Ważność umowy dożywocia nie zależy od tego, by obejmowała ona całą nieruchomość, art. 908 § 1 kodeksu cywilnego o tym nie stanowi.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 marca 1998 r., sygn. akt III CKN 219/98: ,,nie budzi wątpliwości, że przedmiotem umowy przewidzianej w tym przepisie może być także udział we współwłasności.”
Jak wynika z powyższego na mocy umowy dożywocia można przepisać część nieruchomości.